آیت اللّه العظمى سیستانی در روز 9 ربیع الاول سال 1349 هـ . ق در شهر مقدس مشهد متولد گردید و پدرش به میمنت نام جدّش او را (علی) نام نهاد.
نام پدر گرامیشان مرحوم سید محمد باقر و نام جدّ ایشان که از بزرگان
علم و زهد بوده سید علی میباشد. زندگینامه ایشان را مرحوم شیخ آقا بزرگ
طهرانی در کتاب (طبقات أعلام الشیعه قسمت چهارم ص 1432) ذکر نموده است.
گفته شده در نجف از شاگردان مولا علی نهاوندی و در سامرا از شاگردان مجدّد
شیرازی و از شاگردان خاص مرحوم سید اسماعیل صدر گردید و در سال 1308 هـ .
ق به شهر مقدس مشهد بازگردید و در آنجا مستقر گشت، و از مهمترین شاگردانش،
فقید بزرگوار شیخ محمد رضا آل یاسین (قدس سره) میباشد.
خاندان معظم له از سادات حسینی میباشند که در عهد صفوی در اصفهان
میزیستند و از طرف سلطان حسین صفوی، جدّ اعلی ایشان سید محمد را به منصب
شیخ الاسلامی در سیستان منصوب نمود و ایشان به آنجا منتقل شده و با
خانواده شان در آنجا سکنی گزیدند.
از نوادگان ایشان سید علی جدّ معظم له، اولین شخصی بود که به شهر
مقدس مشهد مهاجرت نمود و در مدرسه مرحوم ملا محمد باقر سبزواری مستقر
گردید و از آنجا برای تکمیل درس خود به نجف اشرف مهاجرت نمود.
حضرت آیت اللّه العظمی سیستانی (دام ظله) در پنج سالگی به تعلیم قرآن
کریم پرداخت، سپس وارد مدرسه دار التعلیم دینی به منظور آموزش علوم دینی
شد که در این مدت نیز خوشنویسی را از استاد فن آموخت.
در سال 1360 هـ . ق به امر پدر بزرگوارشان شروع به آموختن مقدمات
علوم حوزوی نمود که مجموعه ای از دروس ادبی همچون (شرح الفیه ابن مالک،
مغنی ابن هشام، مطول تفتازانی، مقامات حریری و شرح نظام) را نزد مرحوم
ادیب نیشابوری و بعضی دیگر از اساتید پرداخت. همچنین (شرح لمعه و قوانین)
را نزد مرحوم سید احمد یزدی فرا گرفت و قسمتی از دروس سطوح مثل (مکاسب،
رسائل و کفایه) را نزد عالم جلیل شیخ هاشم قزوینی خواند.
تعدادی از کتب فلسفی همچون (شرح منظومه سبزواری، شرح الاشراق و
اسفار) را نزد مرحوم آیسی خوانده و (شوارق الالهام) را نزد مرحوم شیخ
مجتبی قزوینی آموخت و از محضر علامه محقق میرزا مهدی اصفهانی و همچنین از
محضر میرزا مهدی آشتیانی و میرزا هاشم قزوینی بهره هاى فراوان برده است.
پس از فراگیری (علوم ابتدائی، مقدمات و سطح) نزد برخی از اساتید و
مدرّسان به فراگیری (علوم عقلیه و معارف الهیه) پرداخت. سپس در سال 1368
هـ . ق به شهر مقدس قم مهاجرت نموده و از محضر مرجع بزرگ آیت الله بروجردی
(قدس سره) در درس فقه و اصول شرکت نمود و از دانش و معرفت فقهی او بویژه
در علم رجال و حدیث استفاده بسیاری نمود. وی همچنین در دروس فقیه و عالم
فاضل سید حجت کوه کمره ای (قدس سره) و تعدادی از علمای معروف آن دوره شرکت
جست.
معظم له در مدت اقامت خود در قم مکاتباتی که با مرحوم سید علی
بهبهانی (یکی از علمای برجسته اهواز و از تابعین مدرسه محقق شیخ هادی
طهرانی) درباره بعضی از مسائل (قبله) داشته است، به طوری که در این مسائل
مناقشات مفصلی حول آراء مرحوم محقق طهرانی داشته و مرحوم بهبهانی از آراء
استاد خود دفاع می نمود، پس از مدتی مکاتبه، مرحوم بهبهانی نامه تشکری
برای معظم له فرستاده و از ایشان تمجید و تقدیر کاملی نمود، و قرار بر آن
شد که ادامه بحث در موقع تشرّف ایشان به مشهد انجام گیرد.
در سال 1371 هـ . ق معظم له از قم به نجف اشرف مهاجرت نمود، و در روز
اربعین حسینی (علیه السلام) وارد کربلا گردید، سپس به نجف سفر نمود. به
مدرسه بخارائی وارد شده و مستقر گردیدند، که در محضر اساتید بزرگی همچون
آیت الله خوئی و شیخ حسین حلی (قدس سرهما) در فقه و اصول به مدت طولانی
حاضر گردید و همچنین در این مدت هم در دروس بزرگانی همچون آیت الله حکیم و
آیت الله شاهرودی (قدس سرهما) حاضر گردید.
در سال 1380 هـ . ق معظم له تصمیم رجوع به موطن خود مشهد گرفت و با
تصور اینکه در آنجا مستقر خواهد شد، لذا اساتیدشان آیت الله خوئی و شیخ
حسین حلی (قدس سرهما) درجه اجتهاد وى را مکتوب نمودند. همچنین محدث بزرگ،
آقا بزرگ طهرانی شهادت دیگری در تبحر ایشان به علم رجال و حدیث مکتوب
نمود.
معظم له در سال 1381 هـ . ق بار دیگر از وطن خود به نجف بازگشت و با
ورودشان شروع به درس (خارج فقه در باب مکاسب شیخ انصاری) و متعاقب آن (شرح
عروه در باب طهارت) و بیشتر (کتاب صلاة) را تدریس نمودند، تا در سال 1418
هـ . ق بعد از آنکه (کتاب صوم) را به پایان رسانده بود، شروع به (شرح کتاب
اعتکاف) نمود.
در این مدت در موضوعات مختلفی همچون (کتاب قضاء، ابحاث ربا، قاعده
الالزام و قاعده تقیه) بحثهای فقهی داشته اند. همچنین در این مدت بحثهایی
در (علم رجال) که شامل (حجیت مراسیل ابن ابی عمیر، شرح مشیخة التهذیبین و
غیره) نیز داشته اند.
همچنین معظم له بحثهایی در علم اصول را در شعبان 1384 هـ . ق شروع
نموده و دوره سوم تدریس را در شعبان 1411 هـ . ق به پایان رساندند و تمام
درسهای ایشان در بحثهای فقه و اصول از سال 1397 هـ . ق تا به حال به صورت
کاستهای صوتی موجود میباشد. و در این روزها (1423 هـ) مشغول به تدریس
(کتاب زکات از شرح عروة الوثقی) میباشند.
هم اکنون حضرت آیت اللّه العظمى سیستانی (دام ظله) یکی از علمای سرشناس و برجسته اى هستند که مشهور به اعلمیت هـسـتـنـد، و جـمـع کثیری از اهل علم و اساتید حوزه علمیه قم و نجف اشرف بر اعلمیت ایشان گواهی می دهند.
زندگینامه
٭ رهبرى و ولایت امّت، که از سال 1368، روز چهاردهم خرداد پس از رحلت رهبر کبیرانقلاب امام خمینى (قدس سره) توسط مجلس خبرگان رهبرى به این مقام والا و مسؤولیت عظیم انتخاب شدند، و چه انتخاب مبارک و درستى بود که پس از رحلت امام راحل، با شایستگى تمام توانستند امّت مسلمان ایران، بلکه مسلمانان جهان را رهبرى نمایند.
محمد بن حسن توسی معروف به شیخ توسی، شیخ الطایفه و شیخ، از علمای شیعه در قرن ۵ قمری. او معاصر سلطان محمود غزنوی، حکومت آل بویه، شیخ صدوق، فردوسی، شیخ مفید و سید مرتضی بودهاست.
فهرست مندرجات |
وی در رمضان سال ۳۸۵ هجری قمری در توس زاده شد، گرچه تاریخ دقیق تولد او در دست نیست. از کودکی آغاز به آموختن علوم اسلامی کرد. در سال ۴۰۸، ۲۳سالگی، خراسان را به قصد عراق ترک کرد و به بغداد رفت تا از محضر بزرگ ترین دانشمند شیعه آن عصر یعنی شیخ مفید درس آموزی کند.[۱]
شیخ طوسی در دوران جوانی به درجه اجتهاد رسید و کتاب تهذیب الاحکام را در این دوره و با پیشنهاد استادش، شیخ مفید تألیف کرد.[۲][۳] وی پنج سال شاگردی شیخ مفید کرد. بعد از مرگ شیخ نزد شاگرد او سید مرتضی حاضر شد و ۲۳ سال تلمذ کرد.[۴]
سید مرتضی علم الهدی به سال ۴۳۶ درگذشت و پس از وی شیخ طوسی مرجع شیعه شناخته شد. ترکان سلجوقی در سال ۴۴۷ با استفاده از ضعف آل بویه ـ که شیعه مذهب بودند ـ به بغداد حمله کردند و با اشغال آن حکومت آل بویه را برانداختند. طوسی تا سال ۴۴۸ در بغداد بود و مجلس درس خود را در همان شهر تشکیل داد اما در سال ۴۴۸ به سبب حمله طغرل به بغداد و انقراض آل بویه بر آزار و اذیت شیعیان توسط اهل سنت و سلجوقیان افزوده شد.
در این زمان عبد الملک وزیر طغرل بیک، به محلههای شیعهنشین حمله کرده، به قتل آنان پرداختند. حتی خانه شیخ حمله کردند تا وی را به قتل برسانند، ولی او را نیافتند و وسایل منزل و کتابهای او را آتش زدند و نابود ساختند. گفتهاند طغرل بیک تا سال ۴۴۹، چندین بار کتابهای شیخ طوسی را در ملا عام سوزاند. بعد از این حادثه شیخ از بغداد خارج شد و به نجف رفت و حوزه علمیه نجف را تأسیس کرد. گفته شده که در آنجا ۳۰۰ مجتهد تربیت کرد و چندین کتاب نوشت. نفوذ علمی به گونهای بود که تا ۸۰ سال فتوایی مخالف فتواهای وی صادر نشد.
خاندان شیخ طوسی تا چند نسل همه از علما و فقها بودهاند. پسرش شیخ ابو علی ملقب به «مفید ثانی» کتابی به نام «أمالی» دارد و کتاب «النهایة» تألیف پدرش را نیز شرح کردهاست. همچنین دختران شیخ طوسی نیز فقیهه و فاضله بودهاند.
اساتید شیخ طوسی بسیارند، محدث نوری در مستدرک الوسائل ۳۷ نفر را ذکر مینماید که اسامیشان را از کتب شیخ طوسی خارج نمودهاست. اما مهمترین اساتید که از آنان بیشتر روایات تهذیب واستبصار را ذکر نموده ۵ نفر بودند:
این ۵ نفر را در بیشتر کتبش ذکر مینماید واز آنان روایت مینماید، واما دیگر مشایخ او عبارتند از
تعداد شاگردان وی از فقها و مجتهدان و علمای شیعه، بیش از ۳۰۰ نفر بود[۶] و در همان وقت چند صد نفر از علمای اهل سنت نیز نزد او تحصیل میکردند.
شیخ طوسی در شب دوشنبه ۲۲ محرم سال ۴۶۰ درگذشت و در نجف در خانه خویش به خاک سپرده شد. بنا به وصیت وی، آن جا تبدیل به مسجد شد. این مسجد هم اکنون در قسمت شمال بقعه علوی، به نام مسجد طوسی معروف است.
تعداد آثار شیخ طوسی به ۵۱ جلد میرسد، که از آن جملهاست:
فعالیت خود را از مهرماه ۸۵ با پذیرش دانشجو در رشتههای کامپیوتر و مخابرات آغاز کرد.مؤسسه در حال حاضر دارای سه رشته کارشناسی ناپیوسته (مهندسی تکنولوژی الکترونیک، کامپیوتر و معماری) و پنج رشته کاردانی (کامپیوتر، مکانیک (نقشه کشی صنعتی)، معماری، عمران و مخابرات) میباشد.[۱]
حوزه علیمه مشهد از حوزهٔ جهان تشیع پس از حوزهٔ علمیهٔ قم است و هم اکنون بیش از چهل درس خارج و چهارصد درس سطوح عالی در آن برقرار است.[۱]