مشاهیر مشهد / بیشترین مفاخر علمی و ادبی تاریخ ایران

ایران زمین از دیرباز کانون تولید و نشر علم و عرصه پهناور شعر و ادب در جهان بوده است. در زمانی که اروپا در تاریکی مطلق قرون وسطی فرو رفته بود هر روز چهره تازه ای از علم و ادب در ایران زمین رخ می نمود. جای جای این خاک پرگهر خاستگاه دانشمندان و فلاسفه و شعرا و عرفایی بوده که هر کدام به تنهایی می توانستند افتخار یک کشور باشند. در این میان شهرهایی بودند که شاید سهم بیشتری از زایش و پرورش این بزرگان داشتند. شهرهایی که در داخل مرزهای کنونی ایران واقعند مانند ری زادگاه زکریای رازی و شیخ کلینی، شیراز زادگاه سعدی و حافظ و ملاصدرا، گرگان زادگاه میرداماد و میر فندرسکی و فخرالدین اسعد گرگانی، قم زادگاه شیخ صدوق و ابن بابویه، کاشان شهر غیاث الدین جمشید کاشانی و محتشم کاشانی، تبریز زادگاه شمس تبریزی و خاقانی و صائب تبریزی، نیشابور زادگاه خیام و عطار و ابوسعید ابوالخیر، تربت جام زادگاه ابوالوفای بوزجانی و عبدالرحمان جامی و سبزوار خاستگاه نام آورانی چون بیهقی و عطاملک جوینی و ابن یمین در زمره این شهرها بودند. اما در این میان اگر نگاهی به نام آوران اهل توس بیندازیم خواهیم دید که این شهر زادگاه بیشترین و بزرگترین مفاخر علمی و فرهنگی و ادبی این سرزمین است. بزرگانی مانند حکیم ابوالقاسم فردوسی، حکیم ارد بزرگ، خواجه نصیرالدین توسی، خواجه نظام الملک توسی، امام محمد غزالی، احمد غزالی، شیخ توسی، جابربن حیان، اسدی توسی و دقیقی توسی نام هایی هستند که هر کدام در عرصه تاریخ علم و ادب جهان کاملا شناخته شده هستند. البته برخی بزرگان مانند میرداماد نیز هر چند زاده توس نبودند ولی از کودکی در این شهر بزرگ شده و تحصیل کردند. (البته نام میرداماد در زمره بزرگان گرگان ذکر شد)

تمامی بزرگانی که نام برده شدند، نامهایی هستند که در تاریخ دنیا و جهان اسلام کاملا شناخته شده اند به جز "حکیم ارد بزرگ" که هم اکنون در قید حیات می باشند عمدتا در قرون طلایی تاریخ ایران (قبل از قاجار) می زیستند. هر چند ایران زمین مشاهیر بزرگ بسیاری دارد ولی این پست بر روی مشاهیر جهانی متمرکز شده است که نه تنها همه ما بلکه همه مورخان و ادیبان و دانشمندان جهان آنها را بخوبی می شناسند.

حشمت مهاجرانی

حشمت مهاجرانی ملقب به "پدر فوتبال ایران" در سال ۱۳۱۴ در مشهد متولد شد. او پرافتخارترین و به زعم بسیاری از کارشناسان بهترین مربی تاریخ فوتبال ایران است. مهاجرانی به همراه برادرانش موسسین اولیه باشگاه فوتبال ابومسلم مشهد بودند. وی از دوره جوانی به باشگاه فوتبال تاج (استقلال) پیوست و تا پایان دوران بازی اش در سن ۲۷ سالگی در این تیم باقی ماند. مهاجرانی اولین دوره مربیگری را در ژاپن و طی یک دوره سه ماهه در این کشور، تحت نظر بزرگترین مربیان آن زمان فوتبال دنیا سپری کرد. اولین پست مربی گری او در سال ۱۳۴۹ و بعنوان مربی تیم زیر ۲۱ سال ایران بود. در دوران مربیگری تیم فوتبال جوانان ایران، وی موفق شد تیم جوانان ایران را برای نخستین بار به مقام قهرمانی آسیا برساند و نیز برای چهار دوره پیاپی، این تیم را قهرمان آسیا نماید. این رکوردی بود که تا امروز هیچ مربی ایرانی به آن دست پیدا نکرده‌است. درخشش مهاجرانی در مربیگری تیم جوانان، منجر به انتخاب او برای دستیاری "فرانک افارل" ایرلندی که مربی آن زمان تیم ملی فوتبال ایران بود، شد. بعدها وی بعنوان سرمربی تیم ملی ایران منصوب شد و موفق شد تا در جام ملت‌های آسیا، تیم ملی ایران را به مقام قهرمانی برساند. یک سال بعد تیم فوتبال المپیک ایران با مربیگری وی به المپیک ۱۹۷۶ مونترال راه یافت. تیم ایران در این مسابقات شگفتی ساز شد و توانست تا مرحله یک هشتم نهایی پیش برود که در این مرحله با شکست ۲-۱ مقابل شوروی از دور مسابقات کنار رفت. این برای نخستین و تنها بار در تاریخ فوتبال ایران بود که تیم ملی فوتبال ایران در یک رقابت جهانی از گروه خود صعود میکرد که تاکنون نیز دیگر محقق نشده است. دو سال بعد افتخار بزرگتری توسط وی برای فوتبال ایران رقم خورد و تیم ملی فوتبال ایران برای نخستین بار در تاریخ فوتبال کشور به جام جهانی راه یافت. تیم وی در جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین علی رغم تحمل دو شکست در برابر هلند و پرو و البته کسب یک تساوی ارزشمند در برابر اسکاتلند، با توجه به تجربه کم بازیکنان، بازی های قابل قبولی از خود ارائه داد. از سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۸ که مهاجرانی مربی و مشاور تیم ملی بود، تیم ایران در رده‌های مختلف، قهرمان بلا منازع آسیا بود. مهاجرانی پس از انقلاب به عنوان سرمربی تیم های ملی امارات مشغول بکار شد و توانست تیم جوانان این کشور را قهرمان جوانان غرب آسیا کند. همین تیم بود که بعدها توانست با مربیگری "ماریو زاگالو" برای اولین بار به جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا راه پیدا کند. او در امارات در کنار نام هایی مانند "تومیسلاو ایویچ" و "والری لوبانفسکی" به چهره ای موثر در تاریخ فوتبال این کشور تبدیل شد. مهاجرانی مدتی به اروپا رفت و برای یکسال مدیر فنی تیم آدمیرا واکر اطریش بود. حشمت مهاجرانی به عنوان یکی از مربیان موفق آسیا، در فهرستی قرار دارد که کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت سال 2010، سال مربیگری آسیا، جمع آوری کرده است.

کوروش محمدخانی

"کوروش محمدخانی" در تیرماه سال ۱۳۶۸ در مشهد بدنیا آمد. وی آموزش رانندگی را از ۷ سالگی آغاز کرد. هنوز 10 سالی بیشتر نداشت که اولین رکورد خود را در پرش با اتومبیل دست ساز پدرش به ثبت رساند و پرشی به طول 20 متر در ارتفاع 5 متر از زمین انجام داد و همه حاضران در پیست اتومبیلرانی شاندیز مشهد را متعجب کرد. این رکورد البته دو سال بعد تنها به دست خودش جا به جا شد و توانست طول پرشش را تا 30 متر و ارتفاع آن را تا ۷ متر ارتقا دهد و رکورد بیشترین پرش جهان در رده نوجوانان را بخود اختصاص دهد که تاکنون نیز کسی موفق به شکستن این رکورد نشده است. او توانست پله های ترقی را یکی پس از دیگری پشت سر بگذارد تا آنکه در سال ۱۳۸۴ به مقام نایب قهرمانی مسابقات سرعت قهرمانی کشور رسید. یک سال بعد و در سال ۲۰۰۶ به انگلستان عزیمت کرد و در "آکادمی سیلورستون" این کشور به کار خود ادامه داد. "مسابقات فرمول فورد بریتانیا" و "مسابقات فرمول بارک رنو" یا همان فرمول دو، مقاصد بعدی کوروش محمدخانی از آن سال به بعد بوده اند که او توانسته در این دوره از رقابتها بخوبی بدرخشد و در رقابتهای فرمول دو رنو، در سالهای متوالی عنوانهای اول تا چهارم را به خود اختصاص بدهد. سه مقام قهرمانی در رده بندی مسابقات انگلستان و یک مقام قهرمانی اروپا در مسابقات فرمولا از افتخارات اوست. او اولین ایرانی است که توانسته است به مقام قهرمانی این مسابقات برسد. اوج افتخار محمدخانی پس از قهرمانی در فرمول بارک رنو، دعوت شدن به عنوان یکی از 20 راننده خوب دنیا در رقابتهای پشتوانه سازی هند بود که پیش از رقابتهای اصلی فرمول یک برگزار میشود. او توانست در این مسابقات بزرگترین افتخار تاریخ اتومبیلرانی ایران را بیافریند و عنوان سومی را به خود اختصاص دهد و به مسابقات جهانی "فرمول یک" که مهمترین مسابقات اتومبیلرانی در دنیا است، راه یابد. بدین ترتیب کوروش محمدخانی نخستین و تنها راننده ایرانی و نیز نخستین راننده مسلمان دنیا است که در رقابتهای فرمول یک شرکت می کند. وی با کسب چنین افتخارات بزرگی، توانسته نام خود را به عنوان بزرگترین و پرافتخارترین و مشهورترین راننده ایرانی و مسلمان جهان در کنار نام بزرگانی همچون "مایکل شوماخر"، "کیمی رایکونن"، "جیسن باتن" و ... قرار دهد.

علی باغبان باشی

"علی باغبان باشی" متولد ۱۳۰۳ در طرقبه مشهد است. وی پرافتخارترین و نام آورترین دونده و بلکه ورزشکار ایرانی در کل تاریخ ورزش این کشور است. اولین بار در سال ۱۳۲۴ و در دوران سربازی بود که توسط فرمانده پادگان استعداد وی کشف شد و سپس در اولین مسابقه رسمی وی که در مشهد برگزار میشد و او در این مسابقات با لباس سربازی و پوتین (!) شرکت کرد، توانست "جلالی" (قهرمان آن زمان کشور) را با اختلاف شصت متر پشت سر بگذارد!! و حتی رکورد ایران را که تا آن زمان و به مدت ۸ سال متعلق به "عزیز وکیل منفرد" بود بشکند!!! وی سپس در دومین مسابقه خود که در تهران برگزار شد هم قهرمان شد و توانست به طور شگفت انگیزی باز هم رکورد کشور را جابجا کند! پس از آن بود که به مدت ۲۹ سال متوالی، بدون حتی یک باخت، قهرمان بلامنازع کشور بود و در طی این سالها حتی برای یک بار هم دوم نشد! رکوردی که در دنیا بی نظیر است و این رکورد، هنوز در دنیا توسط هیچ ورزشکاری در هیچ رشته ورزشی شکسته نشده است. وی در هشت مسابقه المپیک شرکت کرد و در چندین مسابقه بین المللی مقام اول را به دست آورد. باغبانباشی ۲۱۹ مدال ملی و بین المللی دارد که خود این هم در میان دونده‌های جهان رکوردی مهم محسوب می‌شود. یکی از روزنامه‌های خارجی آن زمان، او را "اعجوبه ایرانی" خوانده بود. وی همچنین توانست با ثبت رکورد 2 ساعت و 23 دقیقه، رکورد زاتوپک اسطوره المپیک سال ‪ ۱۹۵۲‬را در دو ماراتن بشکند و مقام قهرمانی ماراتن جهان را کسب کند و بزرگترین افتخار تاریخ دو و میدانی ایران را رقم بزند. باغبانباشی در هشت دوره المپیک و چندین دوره بازیهای آسیایی شرکت کرده است و توانسته است چندین مدال طلا و نقره و برنز را در این مسابقات بدست آورد.